Van organisatiefocus naar vrijwilligersgestuurd

Lucas Meijs, Hoogleraar vrijwilligerswerk:

"Denk vanuit de vrijwilliger en verwijder de blokkades om bij te dragen. De fundamentele verschuiving is om niet meer de wensen van de organisatie te nemen als vertrekpunt maar die van de vrijwilliger"

Het gaat niet slecht met de inzet van mensen als vrijwilligers in Nederland. Ook voor sportverenigingen geldt dat de inzet van vrijwilligers feitelijk geen groot knelpunt is wanneer de vraag gesteld wordt welke activiteiten uiteindelijk niet doorgingen vanwege een gebrek aan vrijwilligers. Maar wel is duidelijk dat het werven van vrijwilligers niet makkelijker is geworden, zeker niet als er gezocht wordt naar bestuursleden. Overigens, het is ook niet duidelijk of het moeilijker is geworden. Het gemopper over het (vermeende) gebrek aan vrijwillige inzet van ‘anderen’ is bekend in het hele vrijwilligerswerk en van alle tijden. Bij de start van het Vrijwilligers In de Sport project (VIS) eind jaren negentig beschreef ‘Wel klagen, niet vragen’ veel van de mopperende sportbestuurders.

In het vragen zijn sportverenigingen echt steeds beter geworden. Dat verklaart ook waarom het nog steeds zo verbluffend goed gaat ondanks grote veranderingen zoals globalisering, informatisering, individualisering en ga maar door. Het is te danken aan de creativiteit van al die sportbestuurders en vrijwilligerscoördinatoren dat al die bereidwillige leden nog steeds worden uitgedaagd en ingezet. Er zijn in de verenigingssport gewoon weinig mensen die nooit vrijwilligerswerk doen. Maar lijken er wel steeds meer mensen te zijn die nu even niet vrijwilligerswerk voor de vereniging willen doen.

'Neem de wensen van de vrijwilliger als vertrekpunt'

Zowel voor het vinden van nieuwe bestuursleden als voor het over de streep trekken van de nu even niet vrijwilligers is de grote achterliggende strategie: denk vanuit de vrijwilliger en verwijder de blokkades om bij te dragen. De fundamentele verschuiving is om niet meer de wensen van de organisatie te nemen als vertrekpunt maar die van de vrijwilliger.

De eerste bouwsteen hiervoor is de Asset Based Community Development (ABCD) aanpak. Een ABCD aanpak begint niet met het in kaart brengen van wat een gemeenschap zoals een sportvereniging nodig heeft, maar maakt in plaats daarvan een inventarisatie van wat leden kunnen en willen. Vervolgens wordt dit pakket aan mogelijkheden (assets) gebruikt om unieke taken te maken in plaats van vooraf bedachte opdrachten te vullen. De ervaring leert dat dit veel energie oplevert en miraculeus spontaan best veel goede dingen laat gebeuren. Het helpt natuurlijk wel om een inspiratieboek te maken met kleine taken die mensen kunnen bekijken als ze zich afvragen wat ze gaan doen.

'Als mensen meer van het werk kunnen doen wanneer en waar het hen uitkomt, dan is er ineens veel meer mogelijk'

De tweede bouwsteen is om, en we hebben dit goed geleerd de laatste maanden, het vrijwilligerswerk plaats- en tijdonafhankelijk te maken. De belangrijkste blokkade om bij te dragen is niet een gebrek aan tijd maar dat die tijd niet beschikbaar is wanneer de organisatie dat wil. Als mensen meer van het werk kunnen doen wanneer en waar het hen uitkomt, dan is er ineens veel meer mogelijk.

Het voelt natuurlijk als heel gevaarlijk om zo de controle over te dragen aan de leden van de vereniging. Maar vrijwilligerswerk is niet een functieomschrijving, maar een beloning (0 euro). De beloning voor veel vrijwilligers is een combinatie van het bereiken van een doel (we spelen een wedstrijd) gecombineerd aan de autonomie om dat zelf in te richten. Dat laatste geven we door ABCD en tijd- en plaatsonafhankelijk te kunnen werken. Loslaten, het is ook hun vereniging!

Lucas Meijs

Lucas C.P.M. Meijs is een Nederlands hoogleraar Volunteering, Civil Society and Businesses aan de vakgroep Business-Society Management aan de Rotterdam School of Management, Erasmus University en professor Strategic Philanthropy bij het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy.

Some recents publications

2021 the Dutch year on volunteering: “Mensen maken Nederland”

Maas, S. A., Meijs, L. C., & Brudney, J. L. (2020). Designing “National Day of Service” Projects to Promote Volunteer Job Satisfaction. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly

Roza, L., & Meijs, L. (2020). Collectively Addressing SDGs to Change an Industry: The Case of the Water Revolution Foundation. Strong Partnerships for the Sustainable Development Goals, 11